Wat zijn robocalls en hoe blokkeer je ze?

Wat zijn robocalls?

Een robocall is een oproep die dagelijks vooraf opgenomen berichten aflevert bij miljoenen mensen, via software die automatisch nummers kiest (auto-dialing). Als je de telefoon opneemt en een opgenomen bericht hoort in plaats van een echte persoon die spreekt, luister je naar een automatische oproep.

Sommige robocalls bieden handige informatie, zoals de herinnering aan een afspraak of de annulering van een vlucht. Maar meestal is een robocall een poging om je iets te verkopen en bij veel robocalls gaat het om oplichting.

Elke maand worden er wereldwijd miljarden robocalls gedaan en de meeste mensen hebben er een hekel aan. Dankzij technologie kunnen telemarketeers en oplichters via internet goedkoop en gemakkelijk gebruikmaken van robocalls. Daarom is het een wijdverspreid fenomeen geworden.

Zijn robocalls legaal?

Wetgeving verschilt per rechtsgebied. Het is daarom de moeite waard om uit te zoeken wat de juridische status in jouw land is.

In Nederland worden sommige robocalls als legaal gezien. Dan gaat het om:

Informatieve berichten

Bijvoorbeeld robocalls die je laten weten dat je vlucht is geannuleerd of je herinneren aan een medische afspraak.

Automatische oproepen voor incasso

Een bedrijf dat legaal een bedrag wil innen mag volgens de wet opgenomen berichten sturen om met je in contact te komen. Maar dienstverleners die proberen je iets te verkopen om je schuld te verlagen, mogen dat niet (en zijn waarschijnlijk oplichters).

Oproepen van zorgverleners

Je apotheek mag bijvoorbeeld robocalls gebruiken om je eraan te herinneren dat je nieuwe medicijnen klaarstaan.

Berichten van goede doelen

Goede doelen mogen zelf gebruikmaken van robocalls. Huurt een goed doel echter iemand in om mensen voor ze te bellen door middel van robocalls, dan mogen alleen bestaande donateurs of leden van het goede doel worden gebeld. Bovendien moet de robocall over een geautomatiseerde functie beschikken waarmee je kunt aangeven dat je geen robocalls meer wilt krijgen.

Robocalls die proberen je iets te verkopen zijn illegaal, tenzij je een bedrijf schriftelijk toestemming hebt gegeven om je op deze manier te bellen. Om jouw toestemming te verkrijgen, moet een bedrijf duidelijk aangeven dat het via robocalls contact met je wil opnemen. Een bedrijf mag jouw toestemming voor robocalls niet als voorwaarde stellen voor het ontvangen van een product of dienst. Als je toestemming geeft, heb je altijd het recht om daar later op terug te komen.

Bel-me-niet-register is opgeheven

Robocalls die zijn bedoeld om mensen te misleiden of op te lichten zijn in alle rechtsgebieden verboden. In juli 2021 werd in Nederland het Bel-me-niet- register vervangen door een nieuw opt-in-systeem. Volgens de nieuwe regels mogen bedrijven consumenten alleen bellen als zij expliciet toestemming hebben gegeven. Bestaande klanten mogen zonder toestemming gebeld worden, tenzij zij aangeven dit niet te willen. Daarnaast is bellen met een afgeschermd nummer niet langer toegestaan, en mogen oud-klanten tot maximaal drie jaar na de laatste transactie benaderd worden, mits voldaan aan bepaalde voorwaarden.

Wat gebeurt er als je de telefoon opneemt en het is een robocall?

Als je een ongewenste robocall krijgt, kun je het beste niet opnemen. Doe je dat wel, dan wordt je nummer als 'goed' beschouwd door de oplichters, zelfs als je niet in de oplichterij trapt. De oplichters zullen het vaker proberen, omdat ze weten dat de persoon aan de andere kant van de lijn een mogelijk fraudeslachtoffer is. Hoe minder vaak je de telefoon opneemt, hoe minder robocalls er zullen volgen.

Het lastige is dat je niet weet wanneer je te maken hebt met een robocall en of het een ongewenste robocall betreft.

De laatste jaren komt spoofing steeds vaker voor. Spoofers veranderen opzettelijk de naam of het telefoonnummer van de beller die wordt weergegeven in je scherm. Vaak nemen ze de naam van een bedrijf of een bestaande persoon over om je om de tuin te leiden, zodat je het gesprek aanneemt. Wees daarom voorzichtig als je de telefoon opneemt.

Je kunt het risico op oplichting zo klein mogelijk maken door onderstaande tips op te volgen:

1. Hang op zodra je doorhebt dat je met een robocall te maken hebt

Hoe minder je op deze telefoontjes reageert, hoe beter. Als je praat of reageert, kan de oproep als 'actief' worden gemarkeerd en zullen er meer robocalls volgen.

2. Probeer te voorkomen dat je 'ja' zegt

Vaak begint oplichting met een robocall met een vraag zoals 'Hallo, kun je me verstaan?', waarop je zonder erbij na te denken 'ja' antwoordt. Vervolgens kunnen de oplichters de opname van je bevestiging opslaan en gebruiken voor fraude. Probeer daarom zoveel mogelijk te voorkomen dat je ja zegt.

3. Volg de instructies van de bot niet op

Robocalls willen soms dat je bepaalde handelingen uitvoert, zoals 'druk op 1 als je een echte persoon wilt spreken' of 'druk op 2 als je je abonnement wilt opzeggen', enzovoort. Als je deze instructies opvolgt, laat je de oplichters merken dat je een mogelijk slachtoffer bent en roep je meer robocalls over je af. Probeer geen enkele actie te ondernemen.

4. Meld de oproep

In Nederland zijn er verschillende manieren om robocalls te melden:

Consuwijzer: Dit informatieloket van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) biedt de mogelijkheid om ongewenste verkooptelefoontjes te melden, vooral als je geen klant bent van het betreffende bedrijf. Als bedrijven zonder toestemming bellen, kan dit leiden tot boetes voor die bedrijven.
Fraudehelpdesk: Wanneer je vermoedt dat er sprake is van telefonische fraude, zoals oplichting via robocalls, kun je dit melden bij de Fraudehelpdesk. Ze verzamelen meldingen over diverse vormen van fraude en helpen bij het signaleren van grootschalige oplichtingspogingen.
Politie: Mocht je daadwerkelijk slachtoffer zijn geworden van fraude door robocalls, dan is het belangrijk om aangifte te doen bij de politie. Dit helpt bij het opsporen van criminelen die zich bezighouden met telefonische oplichting.

5. Wees voorzichtig

Oplichting door robocalls kan aanzienlijke schade aanrichten. Ook al krijgen ze niet je creditcardgegevens te pakken, ze verspillen wel je tijd. Wees altijd voorzichtig als je ziet dat je door een onbekende wordt gebeld. Als je door een bedrijf wordt gebeld kun je ophangen, het telefoonnummer opzoeken op de bedrijfswebsite en terugbellen om te controleren of het een wettige oproep is.

Ongewenste oproepen blokkeren op Android

Wat gebeurt er als je een ongewenst nummer terugbelt?

Dit wordt afgeraden. Je loopt niet alleen het risico dat je hoge kosten maakt doordat je mogelijk tegen een hoog tarief belt, maar je geeft de oplichters ook het signaal dat je telefoonnummer actief is. Daardoor lok je nog meer ongewenste oproepen uit. Bij ieder contact dat je met de oplichters hebt, loop je het risico dat je hun informatie geeft die ze kunnen gebruiken voor aanvallen met social engineering.

Soorten ongewenste oproepen

De termen 'robocall' en 'ongewenste oproep' worden weleens door elkaar gebruikt, maar hebben toch een net iets andere betekenis:

Wat is een robocall? Een robocall is een oproep waarin een geautomatiseerd of vooraf opgenomen spraakbericht wordt afgespeeld. Een automatische oproep kan legaal zijn en plaatsvinden met toestemming van de klant.
Wat is een ongewenste oproep? Een ongewenste oproep is een oproep waar iemand niet om heeft gevraagd en die vaak als doel heeft de ontvanger te misleiden of op te lichten.

Er bestaan verschillende soorten ongewenste en robocalls, zoals:

1. Oproepen met gebruik van spoofing

Bij spoofing lijkt het alsof je wordt gebeld door een lokaal nummer of het nummer van een bekend bedrijf. Oplichters doen dit omdat ze weten dat de kans groter is dat je de oproep beantwoordt als je denkt dat je wordt gebeld door een lokaal of bekend nummer.

2. Neptelefoontjes van de belastingdienst

Deze oproepen worden gedaan door oplichters en criminelen die doen alsof ze belastingdienst zijn. Ze vragen je bijvoorbeeld een nepbelastingaangifte te betalen en beweren dat je BSN-nummer wordt gewist als je dat niet doet. De bellers maken gebruik van namaak belastingdienst-titels en badgenummers om de oproep er legaal te laten uitzien.

3. Ongewenste oproepen van liefdadigheidsinstellingen

Hierbij gaat het om oproepen van nep-goede doelen die om donaties vragen voor gebieden of mensen die zijn getroffen door natuurrampen of ziekte.

4. Oplichting bij het boeken van een reis

Een telefoontje in deze categorie kan beginnen met een bericht waarin je wordt geïnformeerd over een gratis of voordelige vakantie. Vervolgens word je gevraagd om je creditcardgegevens in te voeren om gebruik te maken van dit gratis tripje.

5. Oproepen over ziektekostenverzekeringen

De strekking van deze telefoontjes is dat je een goedkopere zorgverzekering kunt krijgen of dat je een aanbod krijgt voor korting op een zorgverzekering. Het echte doel is om je ertoe te verleiden persoonlijke gegevens af te staan.

6. Ongewenste oproepen om geld te lenen

De oplichter biedt een lening of creditcard aan tegen een laag bedrag dat meteen vooruit moet worden betaald. Vaak zijn mensen met een slechte creditcardscore het doelwit. Wanneer het bedrag is betaald, wordt de lening niet verstrekt.

7. Oplichting op het gebied van klantenservice

De oplichter doet zich voor als iemand van een bestaand bedrijf waar je klant bent, zoals Apple of een ander premium merk. Ze vragen om persoonlijke gegevens waarover het echte bedrijf normaal gesproken al beschikt en die het nooit via de telefoon zou opvragen.

8. Oplichting met gratis proefversies

De oplichters beloven een gratis product of dienst, maar vragen vervolgens om je creditcardgegevens en schrijven daarna maandelijks een bedrag af.

9. Oplichting met SEO/Google

Deze ongewenste oproepen richten zich op kleine bedrijven. De oplichter vertelt dat het bedrijf binnenkort niet meer zal worden vermeld in Google. Er wordt gedreigd het bedrijf als gesloten te markeren, tenzij het voor bepaalde onnodige SEO-diensten betaalt.

10. Oplichting met vermeldingen in Google Maps

Bij deze vorm van oplichting krijgen eigenaren van kleine bedrijven de mededeling dat ze hun vermelding in Google Maps moeten verifiëren. De beller zegt dat hij gevoelige bedrijfsgegevens nodig heeft om de vermelding voort te zetten. Vervolgens worden deze gegevens gebruikt om de bankrekening van het bedrijf te plunderen.

11. Robocalls in het Chinees

Als je in een gebied woont met een omvangrijke Chinese bevolkingsgroep, kan het gebeuren dat je robocalls in het Mandarijn ontvangt. Voor mensen die geen Mandarijn spreken zijn deze oproepen verbijsterend. Mensen die wel Mandarijn spreken en de aanwijzingen van de beller opvolgen, lopen het risico te worden opgelicht.

Het thema van de oproepen varieert, maar vaak beweert de beller een medewerker van de Chinese ambassade te zijn, die de ontvanger laat weten dat hij een document moet ophalen om zijn immigratiestatus veilig te stellen. Het echte doel is de slachtoffers op te lichten en ze geld afhandig te maken.

Robocalls blokkeren

Je kunt een aantal dingen doen om robocalls tegen te gaan of ongewenste oproepen te blokkeren. Hier zijn een paar tips:

Robocalls blokkeren op een iPhone

Het is mogelijk ongewenste oproepen te blokkeren op een iPhone. iOS-apparaten kun je zo instellen dat bepaalde nummers geen contact met je kunnen opnemen. Ook kun je alle oproepen van onbekende nummers direct doorschakelen naar de voicemail, als je dat liever hebt.

Een nummer blokkeren op je iPhone:

Open de Telefoon-app en tik op 'Recent'
Zoek het nummer dat je wilt blokkeren
Tik op de blauwe 'i' in de cirkel rechts van het nummer
Scroll naar beneden op het volgende scherm en tik op 'Blokkeer deze beller'
Tik in het bericht dat verschijnt op de optie 'Contact blokkeren'

Als je helemaal niet wilt worden gebeld door nummers die niet in je contactenlijst staan, ga je als volgt te werk:

Ga naar 'Instellingen' en kies 'Telefoon'
Blader omlaag
Schakel de optie 'Houd onbekende bellers stil' in

Robocalls blokkeren in Android

Als je ongewenste oproepen wilt blokkeren op een Android-toestel, volg je dezelfde werkwijze als voor een iPhone.

Een nummer blokkeren op een Android-apparaat:

Open de Telefoon-app vanuit het startscherm
Open het tabblad 'Recent'
Zoek het nummer dat je wilt blokkeren, tik erop en tik vervolgens op de 'i' in de cirkel
Zoek de knop 'Blokkeren' en bevestig door in het pop-upbericht op 'Blokkeren' te tikken

Onbekende nummers blokkeren op je Android-apparaat:

Open de Telefoon-app vanuit het startscherm
Zoek de drie stipjes en tik erop om een vervolgkeuzemenu te openen
Kies 'Instellingen' in de lijst
Tik op 'Nummers blokkeren'
Schakel 'Onbekende/privénummers blokkeren' in

Als je last hebt van robocalls op je telefoon, kun je ook overwegen een app van derden te installeren waarmee je deze oproepen kunt blokkeren, of waarmee je er in ieder geval voor wordt gewaarschuwd. Zowel voor Android als Apple bestaan er verschillende mogelijkheden. Een product als Kaspersky Internet Security for Android beschikt over een oproepfilter waarmee je ongewenste oproepen kunt blokkeren.

Robocalls blokkeren op een vaste telefoonlijn

De manier waarop je je vaste telefoonlijn kunt beschermen tegen robocalls, hangt af van het type vaste lijn dat je hebt:

Een traditionele vaste lijn

Als je een traditionele vaste lijn hebt, kun je een apparaat kopen en installeren dat oproepen blokkeert. Dit is meestal een klein kastje dat je aan je telefoon koppelt. Sommige apparaten werken met een zwarte lijst van databases met bekende ongewenste nummers en bieden daarnaast de mogelijkheid zelf nummers toe te voegen. Voor andere apparaten moet je zelf een zwarte lijst opstellen en bijhouden van nummers die je wilt blokkeren.

Op VoIP

Als je voor je vaste lijn gebruikmaakt van VoIP (Voice Over Internet Protocol), kun je contact opnemen met je provider om te vragen of zij software aanbieden waarmee je robocalls kunt blokkeren en wat de eventuele mogelijkheden en kosten zijn. Ook als ze dergelijke software niet leveren, weten ze misschien toch hoe je ongewenste oproepen kunt signaleren.

Gerelateerde artikelen:

Aanbevolen producten: