Digitale voetafdruk: betekenis en definitie
Je digitale voetafdruk, die soms ook wel digitale schaduw of elektronische voetafdruk wordt genoemd, is het spoor van gegevens dat je achterlaat wanneer je het internet gebruikt. Dit omvat de websites die je bezoekt, de e-mails die je verstuurt en de informatie die je online invoert. Die digitale voetafdruk kan worden gebruikt om je online activiteiten en apparaten te volgen. Internetgebruikers laten actief of passief een digitale voetafdruk achter.
Wat is een digitale voetafdruk?
Telkens wanneer je het internet gebruikt, laat je een spoor van informatie achter. Dat spoor noemen we je digitale voetafdruk. Je digitale voetafdruk wordt op allerlei manieren steeds groter, bijvoorbeeld als je een bericht plaatst op social media, als je je aanmeldt voor een nieuwsbrief en als je online winkelt of een review achterlaat.
Het is niet altijd duidelijk dat je je digitale voetafdruk achterlaat. Websites kunnen bijvoorbeeld je activiteiten bijhouden door cookies op je apparaat te installeren en bepaalde apps verzamelen gegevens zonder dat je het weet. Als je een organisatie eenmaal toegang hebt gegeven tot je informatie, kunnen ze je gegevens verkopen of delen met andere partijen. Erger nog, je persoonlijke informatie kan in verkeerde handen vallen door een gegevenslek.
Je hoort vaak de termen actief en passief als het over de digitale voetafdruk gaat.
Actieve digitale voetafdrukken
Een actieve digitale voetafdruk ontstaat als gebruikers bewust informatie over zichzelf delen, bijvoorbeeld wanneer ze een bericht achterlaten op de website van een sociaal netwerk of een online forum. Als gebruikers met een geregistreerde gebruikersnaam of een profiel op een website is aangemeld, dan maken al hun berichten deel uit van hun actieve digitale voetafdruk. Andere activiteiten die bijdragen aan je actieve digitale voetafdruk zijn bijvoorbeeld het invullen van een online formulier, zoals wanneer je je aanmeldt voor een nieuwsbrief, of instemmen met het gebruik van cookies in je browser.
Passieve digitale voetafdrukken
Een passieve digitale voetafdruk ontstaat als er informatie over gebruikers wordt verzameld zonder dat ze het weten. Dit gebeurt bijvoorbeeld als een website bijhoudt hoe vaak gebruikers op bezoek komen, waar ze vandaan komen of wat hun IP-adres is. Dit is een verborgen proces waarvan gebruikers zich misschien niet eens bewust zijn. Een ander voorbeeld van een passieve voetafdruk is dat sociale netwerken en adverteerders je likes, reacties en gedeelde informatie gebruiken om een profiel op te stellen, zodat ze je gericht bepaalde content kunnen sturen.
Waarom is een digitale voetafdruk belangrijk?
Redenen waarom een digitale voetafdruk belangrijk is:
- Je digitale voetafdruk is min of meer permanent. Als gegevens eenmaal openbaar zijn, of zelfs maar gedeeltelijk openbaar zoals bijvoorbeeld berichten op Facebook, dan heeft de eigenaar nauwelijks nog controle over de manier waarop anderen die informatie gebruiken.
- Je digitale voetafdruk kan je digitale reputatie bepalen, en die is tegenwoordig vaak net zo belangrijk als je offline reputatie.
- Werkgevers kunnen de digitale voetafdruk, en dan vooral social media, van mogelijke werknemers bekijken voordat ze besluiten om iemand aan te nemen. Ook universiteiten en hogescholen kunnen de digitale voetafdruk van toekomstige studenten bekijken voordat ze iemand toelaten.
- Teksten en foto's die je online achterlaat, kunnen verkeerd overkomen, gewijzigd worden of onbedoeld aanstoot geven.
- Content die is bedoeld voor een besloten groep, kan verder worden verspreid en dat kan schadelijk zijn voor relaties en vriendschappen.
- Cybercriminelen kunnen misbruik maken van je digitale voetafdruk, bijvoorbeeld door deze te gebruiken voor phishing om toegang te krijgen tot accounts, of door een valse identiteit te maken op basis van je gegevens.
Het is dan ook de moeite waard om stil te staan bij wat je digitale voetafdruk over je zegt. Veel mensen proberen hun digitale voetafdruk te beperken door voorzichtig te handelen wanneer ze online zijn, zodat er om te beginnen al minder gegevens verzameld kunnen worden.
Voorbeelden van de digitale voetafdruk
Je digitale voetafdruk kan bestaan uit honderden items. Zie de onderstaande voorbeelden van de manier waarop een digitale voetafdruk groter wordt:
Online winkelen
- Aankopen doen op e-commerce-websites
- Je aanmelden voor kortingen of een account maken
- Winkel-apps downloaden en gebruiken
- Je aanmelden voor nieuwsbrieven van merken
Online bankieren
- Een app gebruiken voor online bankieren
- Aandelen kopen of verkopen
- Je aanmelden voor financiële publicaties en blogs
- Een creditcardrekening openen
Social media
- Social media gebruiken op je computer of apparaat
- Inloggen op andere websites met de inloggegevens van je social media
- Vrienden en contacten volgen op internet
- Informatie, gegevens en foto's delen met je contacten
- Je aanmelden bij een datingsite of -app
Het nieuws lezen
- Je abonneren op een online nieuwsbron
- Artikelen bekijken in een nieuws-app
- Je aanmelden voor een nieuwsbrief
- Artikelen en informatie doorsturen
Gezondheid en conditie
- Activity trackers gebruiken
- Apps gebruiken om zorg te ontvangen
- Je e-mailadres aan een sportschool geven
- Je aanmelden bij blogs over gezondheid en sport
Je digitale voetafdruk beschermen
Werkgevers, collega's en anderen kunnen online informatie over je opzoeken, dus het is een goed idee om zorgvuldig met je digitale voetafdruk om te gaan. Hier zijn een paar tips om je persoonsgegevens te beschermen en grip te houden op je online reputatie.
Gebruik zoekmachines om je digitale voetafdruk te controleren
Voer je naam in verschillende zoekmachines in. Zoek op je voor- en achternaam, en op verschillende spellingswijzen. Als je je naam hebt gewijzigd, zoek je zowel naar je huidige als je vorige naam. Met de zoekresultaten krijg je een idee van de informatie die in het openbaar over je te vinden is. Als je resultaten tegenkomt die een negatief effect hebben, kun je contact opnemen met de beheerder van de betreffende website en vragen of die informatie verwijderd kan worden. Stel Google-alerts in om je naam in de gaten te houden.
Verminder het aantal informatiebronnen waarin je genoemd wordt
Vastgoedwebsites en online telefoongidsen kunnen bijvoorbeeld meer informatie over je geven dan je prettig vindt. Op dit soort websites zijn vaak persoonsgegevens te vinden, zoals je telefoonnummer, adres en leeftijd. Als je dat niet prettig vindt, kun je contact opnemen met deze websites en vragen of ze je informatie willen verwijderen.
Beperk de hoeveelheid gegevens die je deelt
Telkens als je persoonlijke informatie geeft aan een organisatie, maak je je digitale voetafdruk groter. Je vergroot daarmee ook het risico dat een van die organisaties misbruik maakt van je gegevens of het slachtoffer wordt van een gegevenslek waardoor je gegevens in verkeerde handen vallen. Bedenk dus voor je een formulier verstuurt of het echt de moeite waard is. Zijn er andere manieren om van de dienst gebruik te maken zonder dat je je gegevens hoeft te delen?
Dubbelcheck je privacyinstellingen
Met de privacyinstellingen van je social media bepaal je wie je berichten kan zien. Bekijk deze instellingen en zorg dat er een niveau is gekozen waar je tevreden over bent. Op Facebook kun je bijvoorbeeld berichten aan vrienden beperken en kun je aangepaste lijsten maken van mensen die bepaalde berichten mogen zien. Vergeet niet dat deze privacyinstellingen je alleen beschermen op die ene socialmediawebsite.
Deel niet teveel op social media
Met social media kun je makkelijk contact houden, maar voor je het weet deel je te veel informatie. Denk twee keer na voor je je locatie, reisplannen of andere persoonlijke informatie deelt. Zet je telefoonnummer en e-mailadres liever niet in je biografie op social media. Je kunt je eigen bank, zorgverlener, apotheek enzovoort ook beter geen likes geven, want daarmee leid je cybercriminelen naar je belangrijke accounts.
Vermijd onveilige websites
Controleer of je te maken hebt met een veilige website. De URL moet beginnen met https:// en niet met http://. De 's' staat voor secure (beveiligd) en geeft aan dat de website een beveiligingscertificaat heeft. Aan de linkerkant van de adresbalk moet een hangslotpictogram zichtbaar zijn. Deel nooit vertrouwelijke informatie op onbeveiligde websites, en zeker geen betaalgegevens.
Deel geen privacygegevens via een openbaar wifinetwerk
Een openbaar wifinetwerk is per definitie minder veilig dan je eigen wifinetwerk, omdat je niet weet wie het heeft opgezet en wie er misschien meekijkt. Verzend geen persoonsgegevens als je gebruikmaakt van een openbaar wifinetwerk.
Verwijder oude accounts
Je kunt je digitale voetafdruk verkleinen door oude accounts te verwijderen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan socialmediaprofielen die je niet meer gebruikt of abonnementen op nieuwsbrieven die je niet meer leest. Hef ongebruikte accounts op, want dat verkleint het risico dat je slachtoffer wordt van een mogelijk gegevenslek.
Maak sterke wachtwoorden en gebruik een wachtwoordmanager
Een sterk wachtwoord biedt meer beveiliging op het internet. Een sterk wachtwoord is lang: het bestaat uit minstens 12 tekens, en liefst nog meer. Naast hoofd- en kleine letters bevat het symbolen en cijfers. Hoe ingewikkelder je wachtwoord, hoe moeilijker het gekraakt kan worden. Met een wachtwoordmanager kun je al je wachtwoorden genereren, opslaan en beheren in één veilig online account. Houd je wachtwoorden voor jezelf. Deel ze niet met anderen en schrijf ze niet op. Gebruik niet hetzelfde wachtwoord voor al je accounts, en vergeet niet om je wachtwoorden regelmatig te wijzigen.
Houd je medische gegevens in de gaten
Het is een goede gewoonte om je medische gegevens regelmatig te controleren. Identiteitsdieven hebben het niet alleen voorzien op financiële gegevens, maar ook op medische en gezondheidsinformatie. Als criminelen je persoonsgegevens gebruiken om op jouw naam een medische behandeling te krijgen, kunnen hun medische dossiers verweven raken met dat van jou.
Meld je niet aan met Facebook
Het is handig om je met je Facebook-account aan te melden bij websites en apps. Maar telkens als je je Facebook-gegevens gebruikt om je aan te melden bij een website van derden, geef je dat bedrijf toestemming om je Facebook-gebruikersgegevens op te slaan. Daardoor lopen je persoonsgegevens gevaar.
Houd je software up-to-date
Verouderde software kan een schat aan digitale voetafdrukken bevatten. Als software niet wordt bijgewerkt met de nieuwste updates, kunnen cybercriminelen toegang krijgen tot deze informatie. Door gebruik te maken van kwetsbaarheden in de software kunnen cybercriminelen makkelijk toegang krijgen tot de apparaten en gegevens van hun slachtoffer. Je kunt dit voorkomen door je software up-to-date te houden. Oudere software is vaak kwetsbaarder voor aanvallen van hackers.
Kijk kritisch naar je smartphonegebruik
Stel een pincode in voor je mobiele apparaat, zodat anderen niet bij je gegevens kunnen als je het verliest. Lees de gebruikersovereenkomst als je een app installeert. Veel apps geven aan welke informatie ze verzamelen en waarvoor die gebruikt mag worden. Deze apps verzamelen mogelijk persoonsgegevens, zoals je e-mailadres, locatie en online activiteiten. Controleer voordat je een app gebruikt of je er bezwaar tegen hebt om de gevraagde informatie te delen.
Denk na voor je een bericht plaatst
Wat je online publiceert of zegt, geeft een indruk van wie je bent. En dat geldt ook voor wat anderen over je bekendmaken. Bepaalde delen van je digitale voetafdruk, zoals geüploade foto's, reacties op blogs, YouTube-video's en Facebook-berichten, laten misschien een ander beeld van je zien dan je zou willen. Werk aan een positieve digitale voetafdruk. Plaats alleen dingen die bijdragen aan het beeld van jezelf dat je aan anderen wilt laten zien.
Handel snel na een gegevenslek
Kom direct in actie als je vermoedt dat je gegevens zijn gestolen na een gegevenslek. Als je financiële schade hebt geleden, neem dan contact op met je bank of creditcardmaatschappij om het gegevenslek te melden. Wijzig alle wachtwoorden die misschien openbaar zijn geworden. Als het om een wachtwoord gaat dat je ook voor andere accounts hebt gebruikt, wijzig het dan overal.
Gebruik een VPN
Door een virtueel privénetwerk (VPN) te gebruiken, kun je je digitale voetafdruk beter beschermen. Dit komt omdat de VPN je IP-adres maskeert. Daardoor zijn je online activiteiten nauwelijks nog terug te leiden naar jou. Zo beschermt je je online privacy en voorkom je dat websites cookies installeren die je browsegeschiedenis bijhouden. Met Kaspersky Secure Connection kun je een veilige verbinding tot stand brengen tussen je apparaat en een internetserver. Zo heeft niemand zicht op of toegang tot de gegevens die je uitwisselt.
Gerelateerde artikelen:
