38% van de Nederlandse consumenten vindt 'cyberstalking' van partner acceptabel, terwijl 37% online gestalkt is

Het nieuwe State of Stalkerware-rapport werpt een licht op stalkerware als de meest voorkomende vorm van digitaal misbruik. Uit het onderzoek, dat werd afgenomen onder meer dan 20.000 mensen over de hele wereld, blijkt dat cyberstalking nu pandemische proporties heeft aangenomen en stilletjes bijna elk land heeft geïnfiltreerd. Stalkerware is vrij verkrijgbare software die zonder toestemming stiekem op het apparaat van een persoon kan worden geïnstalleerd en is ontworpen om activiteiten in realtime te volgen. Bijvoorbeeld het volgen van iemands locatie, toegang krijgen tot berichten en browsergeschiedenis en het opnemen van audio of video.

Zorgen om privacy, maar bewustzijn over stalkerware is laag
Steeds meer Nederlanders maken zich zorgen over hun digitale privacy. In 2021 gaf 20 procent aan dat zij zich zorgen maken of maakten dat hun partner hun digitale privacy schendt. Dat percentage is in het nieuwe rapport gestegen naar maar liefst 36 procent. Ondanks deze groeiende bezorgdheid, is de kennis van stalkerware laag: 49 procent van de respondenten geeft toe dat ze niet weten wat het is, en nog eens 15 procent geeft aan het niet zeker te weten. Vrouwen toonden een groter gebrek aan bewustzijn: 56 procent gaf aan niet te weten wat stalkerware inhoudt, slechts 42 procent is zich ervan bewust dat stalkerware screenshots kan maken en 51 procent is zich ervan bewust dat het video of audio kan opnemen.

Philomenia Arissen, ervaringsdeskundige online stalking: "Stalking wordt helaas nog steeds onderschat. Wat vaak onschuldig lijkt en start in een relatie, gaat door na het beëindigen van die relatie. Zo kan iemand in een relatie de ander erg controleren of controle uitoefenen door bijvoorbeeld ongevraagd in je telefoon te kijken. En dat controleren kan na de relatie doorslaan in (online) stalking en belagen. Het lastige hieraan is dat het vaak subtiel begint, maar uiteindelijk tot iets groots kan uitgroeien terwijl het lastig is om te bewijzen dat een specifiek persoon je online stalkt. En als iemand je online stalkt en weet waar je bent, kan dat ook makkelijk leiden tot fysieke stalking. De emotionele en psychische impact is groot en wordt onderschat doordat hulpinstanties er geregeld te weinig of geen verstand/ervaring van of mee hebben. Het is daarom belangrijk dat er voorlichting wordt gegeven aan individuen en instanties over (online) stalking. Zowel over wat het precies is, wanneer je ermee te maken hebt, hoe je het kan voorkomen en hoe je je kan beschermen als het je helaas overkomt. Want wat vaak onschuldig begint of lijkt, kan grote gevolgen hebben."

In een schijnbare normalisering van het probleem gaf 38 procent van de Nederlandse respondenten aan dat ze cyberstalking van partners zonder toestemming 'acceptabel' vinden. Het onderzoek laat daarnaast zien dat er een zorgwekkende trend is rond digitaal vertrouwen en het niveau van toegang dat mensen vrijelijk weggeven. Een ruime meerderheid (62%) van de ondervraagde Nederlandse volwassenen geeft toe hun partner volledige toegang te geven tot hun telefoon, waarbij vrouwen dit vaker doen. Maar daar blijft het niet bij. Nederlanders delen massaal  wachtwoorden van streamingdiensten (72%), geven toegang tot foto's (67%), contactlijsten (67%) en zelfs beveiligingsapparaten (59%). En dat is ernstig, zeker omdat streamingdiensten geolocaties kunnen onthullen en het daarmee gebruikt kan worden om iemand online in de gaten te houden.

Lara Hemstede, ervaringsdeskundige en oprichter Cyber Proof: “Het gevaar van spyware en stalkerware schuilt in hun laagdrempelige installatie, terwijl slachtoffers vaak geen idee hebben dat ze online worden gemonitord. Dit onderstreept de dringende noodzaak van bewustwording rondom dit onderwerp. Het is cruciaal dat mensen zich bewust worden van wat er online allemaal mogelijk is, zodat ze zich kunnen beschermen tegen cyberstalking. Stalkerware kan bijvoorbeeld gemakkelijk toegang krijgen tot privéberichten en real-time locatiegegevens, waardoor een stalker precies kan zien waar iemand is en met wie ze afspreken. Dit maakt fysiek stalken enorm makkelijk, met alle gevaren van dien. In sommige gevallen kunnen ze zelfs op afstand alles afluisteren of de camera activeren om te zien wat er gebeurt, wat de inbreuk op je privacy immens maakt.”

Gevolgen echte wereld
Het misbruik van digitale toegang en het gebrek aan bewustzijn over stalkerware hebben gevolgen voor de echte wereld. Het rapport toont aan dat 37 procent van de Nederlandse volwassenen is  gestalkt door middel van technologie, en 39 procent heeft te maken gehad met een vorm van misbruik door een huidige of vorige partner. Bovendien heerst er verwarring over de juiste reactie op stalkerware; 38 procent van degenen die op de hoogte zijn van stalkerware op hun apparaten, zou ervoor kiezen om het te verwijderen. Deze methode wordt echter niet aanbevolen omdat het mogelijke gevolgen kan hebben voor de fysieke veiligheid.

Jornt van der Wiel, Security Research bij het Global Research and Analysis Team van Kaspersky: "Deze resultaten onderstrepen dat er dringende behoefte is aan meer publieke bewustwording en voorlichting over de gevaren van stalkerware en het belang van digitale privacy. Het is van cruciaal belang dat mensen niet alleen de risico's begrijpen die gepaard gaan met het geven van onbeperkte toegang tot persoonlijke apparaten, maar ook dat ze weten wat de mogelijke gevolgen zijn. Zowel wanneer ze gebruikmaken van stalkerware als wanneer ze daar het slachtoffer van worden. Technologiebedrijven, wetshandhavers en bewustwordingscampagnes zouden zich collectief moeten inspannen om mensen voor te lichten over veilige digitale gewoontes en welke middelen beschikbaar zijn voor slachtoffers van stalkerware".

Aanvullende informatie:

·         Het volledige State of Stalkerware 2023-rapport kan je hier vinden.