Datingfraude en hoe je dit kunt voorkomen

Miljoenen mensen over de hele wereld gebruiken onlinedatingsites en -apps. En er bestaan veel succesverhalen van mensen die online liefde en vriendschap vinden. Maar naast deze succesverhalen bestaat er ook onlinedatingfaude. En dat komt steeds vaker voor.

Er is sprake van datingfraude, ook wel romance scam of datingscam genoemd, wanneer iemand denkt dat hij of zij een match heeft gevonden via een onlinedatingsite of-app, maar de persoon met wie ze praten in werkelijkheid een oplichter is die een vals profiel gebruikt. Door de ander te manipuleren en te groomen wint de oplichter na verloop van tijd het vertrouwen van die persoon. Op een gegeven moment is het vertrouwen zo groot dat de oplichter om geld durft te vragen of over genoeg persoonlijke informatie beschikt om identiteitsdiefstal te plegen.

Dit type misdaad komt steeds vaker voor. In 2016 kreeg de Amerikaanse Federal Trade Commission 11.235 klachten over datingfraude. In 2020 was dat aantal gestegen naar 52.593. De schade in verband met datingfraude in de VS bedroeg ruim 300 miljoen dollar in 2020. In het VK was dit 68 miljoen pond. Tijdens de coronapandemie konden mensen elkaar niet in levende lijve ontmoeten en brachten ze meer tijd online door. Voor datingfraudeurs waren dit ideale omstandigheden om misbruik van te maken.

Iedereen kan het slachtoffer worden van datingfraude, maar het zijn vooral ouderen die er de meeste financiële schade door lijden. Oplichters kiezen doelbewust ouderen uit, omdat zij waarschijnlijk spaargeld hebben of een afbetaalde hypotheek, zodat er geld te halen valt. Aangenomen wordt dat ongeveer tweederde van de slachtoffers van datingfraude vrouw is, met een gemiddelde leeftijd van vijftig jaar.

Datingfraude is vooral wreed omdat er gevoelens in het spel zijn. In dit overzicht bespreken we veelvoorkomende vormen van datingfraude, welke signalen erop wijzen dat je met een romance scammer te maken hebt, hoe je datingfraude kunt melden en hoe je jezelf kunt beschermen tegen datingfraude.

Welk vormen van datingfraude komen het meest voor?

De meeste datingscams beginnen onschuldig. Een oplichter kan bijvoorbeeld een zo aantrekkelijk mogelijk nepprofiel aanmaken en wachten tot een slachtoffer zich meldt en een gesprek begint. Of de oplichter neemt het initiatief en benadert zelf een mogelijk slachtoffer, bijvoorbeeld door te zeggen dat ze een gedeelde belangstelling of een wederzijdse kennis hebben. Zodra een oplichter je aan de haak heeft geslagen, kan er van alles gebeuren. Hieronder vind je een paar van de meest bekende scams:

Militaire scam

Bij een militaire scam kunnen oplichters de naam en gelijkenis van een daadwerkelijke militair gebruiken of een compleet verzonnen profiel maken. Ze sturen legitiem lijkende berichten waarin ze zeggen dat ze bijna aan het einde van hun carrière zijn, oudere kinderen hebben en weduwnaar zijn geworden onder tragische omstandigheden. De berichten zitten vol militair jargon, indrukwekkende rangen, standplaatsen, enzovoort. Er wordt een sterke emotionele band opgebouwd, maar voordat er een fysieke ontmoeting kan plaatsvinden wordt de militair uitgezonden.

Vervolgens wordt er geld gevraagd voor een betrouwbare internetverbinding, voor vluchten naar huis of als aanvulling op de ziektekostenverzekering of pensioenregelingen. In veel gevallen werken deze oplichters samen met een of meer handlangers die zich voordoen als artsen en advocaten, zodat er een vaste geldstroom afhandig kan worden gemaakt. Militaire scams kunnen maanden of zelfs jaren doorgaan voordat het slachtoffer argwaan krijgt.

Militaire scams komen inmiddels zo vaak voor dat het Amerikaanse leger een gedetailleerde factsheet heeft gemaakt over het herkennen van romance scammers die zich voordoen als Amerikaanse soldaten die zijn uitgezonden naar het buitenland. Je kunt het factsheet hier lezen.

Scams inzake intieme activiteiten

Bij dit soort scams worden slachtoffers benaderd door mensen uit het buitenland die 'vrienden' willen worden via meerdere socialemediasites. Na een periode van hofmakerij vraagt de oplichter het slachtoffer om via de webcam te chatten. De webcam van de oplichter is om geheimzinnige redenen kapot, maar met een combinatie van vleierij en doorzettingsvermogen weet deze het slachtoffer te overtuigen om zich (gedeeltelijk) uit te kleden of intieme handelingen uit te voeren. De oplichter onthult vervolgens zijn ware identiteit. Hij beweert een video-opname te hebben gemaakt en dreigt deze opname te delen met gemeenschappelijke vrienden op sociale media of online te verspreiden, tenzij het slachtoffer geld stuurt. De eisen worden vervolgens steeds zwaarder totdat het slachtoffer uiteindelijk weigert.

Nepdatingsites

Een nepdatingsite is weer net even anders dan een gewone nepwebsite. Een nepdatingsite belooft legitieme ontmoetingen, maar heeft vaak maar weinig leden of krioelt van de oplichters. Een populaire scam bestaat eruit dat je wordt gevraagd een profiel aan te maken, zodat de oplichters aan je gegevens kunnen komen. Pas op voor aanmeldformulieren waarin weinig vragen worden gesteld over het daten zelf, maar des te meer over geld, of die willen weten wat de meisjesnaam van je moeder is of wat de naam van je basisschool was (dit zijn antwoorden op veelvoorkomende beveiligingsvragen).

Sommige gratis datingsites kunnen er in eerste instantie betrouwbaar uitzien, maar tonen hun ware aard als je een poosje lid bent. Dan krijg je bijvoorbeeld een aanbod voor een gratis premium lidmaatschap of een ander exclusief voordeel, in ruil voor het invullen van een vragenlijst waar vragen opstaan die je ook kunt verwachten als je een bankrekening opent. Geef nooit informatie waarmee iemand toegang krijgt tot persoonlijke of financiële gegevens, ongeacht welke lokkertjes je krijgt aangeboden.

Wees ook op je hoede als je meteen veel aandacht krijgt, terwijl je nog maar net een profiel hebt gemaakt. Als je een profiel hebt met slechts een paar regels tekst, zonder foto of opgegeven voorkeuren, maar je krijgt toch reactie na reactie, is de kans groot dat je te maken hebt met datingfraude.

Oplichting met verificatiecodes

Dit is een vorm van oplichting die veel voorkomt op Tinder. Je krijgt een e-mail of sms waarin je wordt gevraagd om je Tinder-account te bevestigen. Het bericht beweert bijvoorbeeld dat Tinder wordt bijgewerkt en dat daarvoor een bevestiging van je account nodig is. Een variant hierop is dat een Tinder-match je vraagt om je account te bevestigen voordat er verdere communicatie plaatsvindt.

In deze voorbeelden is de oplichter eropuit om je te laten klikken op een link van derden om je account te bevestigen. Klik je op die link, dan word je gevraagd om persoonlijke gegevens zoals je naam, adres, telefoonnummer, e-mailadres, BSN-nummer, geboortedatum en zelfs je bankrekening- en creditcardnummer.

Tinder werkt wel met bevestigde accounts, maar doet dit zelf. Voor een blauw vinkje naast de profielnaam wordt gebruikers in de app gevraagd een aantal selfies te maken, die vervolgens worden vergeleken met de foto's op hun profiel, om te kijken of deze overeenkomen. Dus wees op je hoede als om een andere vorm van 'verificatie' wordt gevraagd.

Oplichting met malware

Malware is een veelvoorkomende dreiging online, ook op datingsites. Een match op Tinder kan bijvoorbeeld verschillende keren contact met je hebben en vervolgens zeggen dat je voor meer informatie kunt kijken op zijn of haar persoonlijke webpagina of nep-Facebook- of -Instagram-pagina.

Deze pagina's zijn echter niet betrouwbaar. Je wordt doorgeleid naar een webpagina die malware en spam bevat en waar oplichters je persoonlijke gegevens kunnen stelen, met identiteitsfraude en diefstal van geld tot gevolg. In het algemeen kun je zeggen dat er alarmbellen moeten afgaan als iemand op een datingsite je wil doorsturen naar een andere site.

Oplichting met foto's

Bij deze vorm van oplichting probeert de oplichter het slachtoffer zover te krijgen dat deze zijn of haar contactgegevens deelt in ruil voor intieme foto's van de oplichter. In werkelijkheid vist de oplichter naar persoonlijke gegevens. Het kan zelfs zo zijn dat het hier om een bot gaat, die inspeelt op emoties en opwinding (door onthullende foto's aan te bieden), om zo toegang te krijgen tot de gegevens van het slachtoffer. Deze gegevens kunnen vervolgens worden gebruikt voor financiële fraude.

Oplichting met erfenissen

Bij deze vorm van oplichting beweert de oplichter dat zij moet trouwen om in aanmerking te komen voor een miljoenenerfenis in goud, nagelaten door een vader, oom of grootvader. Het testament van het mannelijke familielid vereist zogenaamd een huwelijk. Een jonge vrouw neemt contact op met het slachtoffer en zegt dat ze het goud niet kan meenemen uit haar land, omdat ze de vereiste belastingen niet kan betalen.

Zodra de oplichter een vertrouwensband met het slachtoffer heeft opgebouwd, vraagt ze om geld om het goud te kunnen meenemen naar het land van het slachtoffer. Vaak biedt de oplichter aan naar het land van het slachtoffer te vliegen, om hem ervan te overtuigen dat het allemaal echt is. Het slachtoffer stuurt natuurlijk geld voor de vlucht. Het spreekt voor zich dat de oplichter nooit aankomt.

Variaties op datingfraude

Sommige van deze verhalen lijken nogal onwaarschijnlijk. Maar vergeet niet dat de slachtoffers vaak eenzame of kwetsbare mensen zijn. Deze oplichters kunnen goed inspelen op emoties en weten hun slachtoffers in de loop van de tijd te groomen. De volgende verhalen hoor je vaak als het over datingfraude gaat:

De oplichter zegt dat hij geld nodig heeft voor een vlucht (of soms een paspoort) om het land van het slachtoffer te kunnen bezoeken.
De oplichter heeft geld van het slachtoffer nodig om de telefoonrekening of een nieuwe laptop te kunnen betalen, zodat ze contact kunnen houden.
De oplichter heeft geld nodig voor een medische behandeling, voor zichzelf of voor een naast familielid.
De oplichter beweert dat de douane waardevolle spullen in beslag heeft genomen en dat hij of zij belasting moet betalen om deze spullen terug te krijgen, voordat hij of zij verder kan reizen naar het land van het slachtoffer.
De oplichter beweert salaris te hebben gekregen via een postwissel en vraagt het slachtoffer om de vervalste postwissel te verzilveren en het geld over te maken. De bank draait uiteindelijk wel de verzilvering terug, maar niet de overboeking.
De oplichter heeft geld nodig om een opleiding af te maken voordat hij of zij het slachtoffer kan bezoeken.

In verband met datingfraude hoor je ook vaak de term catfishing of catfish-scam. Bij catfishing maakt iemand een fictieve persoon of identiteit aan op sociale media of een datingsite, om een speficiek slachtoffer tot doelwit te maken. Naast financieel gewin kan de motivatie van een catfisher ook zijn dat hij of zij verdriet of leed wil veroorzaken. Soms wil de catfisher een fantasie of wens laten uitkomen. De term komt uit een MTV-documentaire uit 2010 met de naam Catfish.

Online dating scams

Waarschuwingssignalen voor romance scams: waar moet je op letten?

Ongeacht welk platform of welke app je gebruikt (Facebook, Instagram, Plenty of Fish, Snapchat, enzovoort) kun je op de volgende signalen letten om datingfraude te voorkomen:

Degene met wie je in contact bent probeert je snel van de datingapp of -site te krijgen:

De reden daarvoor is dat onlinedatingapps vaak beschikken over customer care teams die vreemd gedrag in de gaten houden. Als het team opmerkt dat een gebruiker hetzelfde bericht naar meerdere andere gebruikers stuurt of dat er andere ongebruikelijke activiteiten plaatsvinden, kan dit als verdacht worden gemarkeerd. Om dat te voorkomen proberen oplichters je op een ander platform te krijgen, bijvoorbeeld WhatsApp of iets dergelijks. Ze komen met smoezen als: 'Mijn lidmaatschap verloopt bijna', 'Ik hou er niet van om hier elke dag in te loggen' of 'Het is gemakkelijker om op WhatsApp te chatten dan hier'.

Het gesprek wordt al snel romantisch.

Bij catfish-scams worden oplichters al snel serieus. Ze geven je buitensporig veel complimentjes en beweren dat ze verliefd op je aan het worden zijn. Of ze zeggen dat ze een speciale klik met je voelen, dat je hun soulmate bent en dat ze nog nooit zoiets voor iemand hebben gevoeld. Slachtoffers geven aan dat deze benadering meestal vrij vroeg in het contact plaatsvindt.

De oplichter stelt je veel vragen over jezelf.

Hoe meer ze over je weten, hoe gemakkelijker ze je kunnen manipuleren namelijk. De oplichter vertelt ook een verhaal over hem- of haarzelf en vraagt of jullie misschien met elkaar kunnen bellen. Dit stadium kan weken of zelfs maanden duren.

Hun verhaal is niet consistent.

Iemand die leugens vertelt, vergeet gemakkelijk wat hij allemaal heeft gezegd. Bovendien werken oplichters soms in teams, waarbij meerdere mensen schuilgaan achter één identiteit. Dus wees op je hoede als degene met wie je praat geen consistent verhaal vertelt. Als delen van hun verhaal niet kloppen met wat ze eerder hebben verteld, kan dat erop wijzen dat ze liegen.

Hun profielfoto ziet eruit als die van een model.

Catfish scams maken gebruik van aantrekkelijke foto's om het slachtoffer geïnteresseerd te houden. Vaak zijn dit foto's van acteurs of modellen, soms is het zelfs gewoon een stockfoto. Als een profielfoto te mooi is om waar te zijn, kun je gemakkelijk nagaan of het een echte foto is. Met reverse image search kun je kijken of de profielfoto elders op internet opduikt.

Ze hebben geen digitale voetafdruk.

Sommige mensen maken geen gebruik van sociale media en proberen de hoeveelheid informatie die over ze te vinden is op internet tot een minimum te beperken. Het is echter wel verdacht als je online helemaal niets over iemand kunt vinden.

Ze gebruiken geleende teksten.

Oplichters nemen vaak niet de moeite om hun eigen profieltekst of berichten te schrijven, maar kopiëren deze van andere websites of datingprofielen. Je kunt dit controleren door een online zoekopdracht naar de verdachte tekst uit te voeren om te kijken of je een match vindt. Als je een match vindt, reageer dan niet op het bericht.

Oplichters willen niet met je skypen of videobellen, of in levende lijve afspreken.

Ze hebben altijd wel een reden waarom dit niet mogelijk is. Slachtoffers van oplichting geven aan dat de andere persoon voortdurend met excuses kwam om maar niet voor de camera te hoeven verschijnen. De voor de hand liggende reden is dat ze er niet uitzien zoals de persoon op hun profielfoto. Bovendien willen ze niet worden geïdentificeerd, om te voorkomen dat ze later kunnen worden opgespoord.

Hun levensverhaal lijkt wel een soap.

Vaak zien we bij catfish scams dat de oplichters ingewikkelde levensverhalen verzinnen, met ziekte, familietragedies of ernstige ongelukken, die sympathie opwekken en een reden zijn om een-op-een-ontmoetingen telkens weer uit te stellen. Als het levensverhaal van je mogelijke date ongelofelijk is, kun je te maken hebben met oplichting.

Ze wonen ver weg.

Oplichters zijn uit op langeafstandsrelaties, omdat ze dan een excuus hebben om hun doelwit niet te ontmoeten. Dit geeft ze de tijd hun slachtoffer te groomen en zijn of haar vertrouwen te winnen. De verhalen die ze vertellen bevatten ook altijd een reden waarom het lastig is om in levende lijve met elkaar af te spreken. Soms spreken ze wel met hun doelwit af om elkaar te ontmoeten, maar zeggen ze op het laatste moment af.

Ze vragen je om geld.

En het ultieme signaal dat je met een oplichter te maken hebt, is natuurlijk het moment dat je date je om geld vraagt. Al het groomen en manipuleren, dat weken tot maanden kan duren, leidt uiteindelijk tot een verzoek om geld. Ze kunnen verschillende redenen geven waarom ze geld van je willen hebben, maar vanzelfsprekend is je antwoord nee.

Hoe meld je datingfraude?

Als je het slachtoffer bent geworden van datingfraude, schaam je dan niet om erover te praten. Datingfraude wordt vaak niet gemeld, omdat slachtoffers zich schamen en het niet aan anderen durven te vertellen als ze erachter komen dat ze voor de gek zijn gehouden.

De verschillende rechtsgebieden in de wereld hebben verschillende instanties waar je datingfraude kunt melden. Een paar voorbeelden:

In de VS kun je datingfraude melden bij de Federal Trade Commission of het Internet Crime Complaint Center van de FBI
In het VK kun je terecht bij Action Fraud en
in Australië bij de Australian Competition and Consumer Commission

Het is ook aan te raden de fraude te melden bij de betreffende onlinedatingsite- of app. Geef de gebruikersnaam van de oplichter en zoveel mogelijk relevante gegevens door, zoals gesprekken en transacties, zodat de moderators van de site maatregelen kunnen treffen om te voorkomen dat iemand anders het doelwit wordt.

Als de oplichter je geld afhandig heeft gemaakt, neem dan ook zo snel mogelijk contact op met je bank en leg uit wat er is gebeurd.

Veiligheidstips voor onlinedating: hoe blijf je uit handen van datingfraudeurs

Hieronder vind je twaalf tips om de gevaren van online dating te vermijden:

Accepteer op socialemediasites geen vriendschapsverzoeken van mensen die je niet kent.
Onthul niet te veel persoonlijke informatie in een datingprofiel of aan iemand met wie je alleen online hebt gepraat. Oplichters kunnen misbruik maken van gegevens zoals je achternaam of werkgever, om je te manipuleren of identiteitsdiefstal te plegen.
Meld je alleen aan bij gerenommeerde datingsites en blijf communiceren via de berichtenservice van de site. Oplichters willen dat je snel overstapt op sms, sociale media of bellen, zodat er op de datingsite geen bewijs te vinden is voor het feit dat ze je om geld hebben gevraagd.
Doe het rustig aan. Stel vragen aan je mogelijke partner en wees alert op inconsistenties die erop kunnen wijzen dat je met een oplichter te maken hebt.
Wees op je hoede als je berichten met overdreven complimenten krijgt. Plak de tekst in een zoekmachine en kijk of dezelfde woorden voorkomen op websites die erop zijn gericht datingfraude aan het licht te brengen.
Voel je niet veilig omdat jij degene bent die het eerste contact tot stand heeft gebracht. Oplichters overspoelen datingapps en -websites met nepprofielen en wachten tot het slachtoffer naar hen toekomt.
Stuur geen compromitterende foto's naar online onbekenden die later voor afpersing kunnen worden gebruikt.
Kap het contact onmiddellijk af als je het vermoeden krijgt dat je met een oplichter te maken hebt. Breng de datingsite of- app waar je de oplichter hebt ontmoet op de hoogte.
Klik niet op links of downloads in bio's van gebruikers of in berichten die je hebt ontvangen die niets te maken lijken te hebben met het gesprek dat je voert.
Als je afspreekt om een mogelijke partner persoonlijk te ontmoeten, vertel dan aan familie en vrienden waar je naar toegaat en spreek af op een openbare plek. Het is niet aan te raden om naar een ander land af te reizen om iemand te ontmoeten die je nog nooit eerder hebt ontmoet.
Stuur nooit geld of andere waardepapieren en geef je bankrekeningnummer niet door aan iemand die je alleen online hebt ontmoet.

Om veilig online te zijn is het belangrijk dat je een uitgebreide antivirusoplossing gebruikt, zoals Kaspersky Total Security, waarmee je beschermd bent tegen hackers, virussen en malware.

Datingfraude richt zich vaak op kwetsbare gebruikers. Als je weet hoe catfishing werkt en hoe je oplichters kunt vermijden, kun je datingfraude voorkomen en in plaats daarvan echte contacten tot stand brengen.

Gerelateerde artikelen:

Aanbevolen producten: